Categorie archief: lente

flora in de lente

De week van …

Elke week is het de week van. De Week van het Kind, de Week van de Schoen, de week van de Wijn, de Week van het Brood, wie zou dit fenomeen bedacht hebben? Eén dag lijkt me wel voldoende. Vandaag (31 mei)  begint de Week van de Begraafplaats.

bron: genovaguide.net

Eerlijk gezegd wist ik niet dat deze week bestond.  Nu is het ook de eerste keer dat het in Nederland plaats vindt. In de rest van Europa is er al 14 jaar een Week van de Begraafplaats.  Door de Europese Vereniging van begraafplaatsen in het leven geroepen om het culturele belang van dergelijke plaatsen onder de aandacht te brengen ( zie voor meer informatie www.significantcemeteries.org). De belangrijkste begraafplaatsen van Europa zijn hierbij aangesloten.  Sommige begraafplaatsen zijn ware openluchtmusea.

Zo ook Cimetero di Staglieno in Genua.  Mijn bijdrage aan de week van de begraafplaats is het volgende filmpje van de  monumentale Cimetero  di Staglieno (zie film di Staglieno). Een van de grootste beeldentuin van Europa, het Mussee d’Orsay is er niets bij. Destijds (rond 1804) op last van Napoleon ontworpen omdat hij  een verbod instelde op het begraven in kerken en gemeenten.

                                     Bron: visitgenoa.it
Bron: visitgenoa.it

Plantenjournaal – Pioenroos
De pioenroos (Paeionia) is een vaste plant en is er wel in 1000 soorten. De naam is afgeleid van de Griekse Paion, de geneesheer van de Griekse Goden. Dat moet wel een mooie man zijn geweest. De pioenroos is elegant, heeft iets chic en tegelijk iets nonchelant achtigs over zich. De pioen is mijn favoriet, ik had er drie als bruidsboeket.  En wat denk je, 17 jaar later nog steeds happy getrouwd, een echte geluksbrenger (of zou mijn geliefde dat zijn?)

Pioen van Annette  Foto. MvL
Pioen van Annette                                                              Foto. MvL

Pioenrozen bloeien in mei en juni. Ik zou ze maar snel in huis halen wie weet wat het je brengt?

Lichtpuntjes

 

klimroos kerk Bonnieux
klimroos kerk Bonnieux

 

Sinds ik blog kijk ik beter uit mijn doppen. Niet zozeer in het verkeer, hoewel ik veel geconcentreerder op mijn fiets zit dan toen ik hier als student aankwam in Amsterdam (en ik vraag me daarbij steeds af of dat door de ouderdom of door de toenemende drukte komt). Het is net of ik meer dingen zie, die ik eerder voorbij liep. Of heeft dát met ouderdom te maken?  Zo wandelde ik laatst langs een kerk en zag aan de achterkant een verwilderde roos de grauwe kerkmuur opklimmen. De muur werd meteen lichter en mijn wandeling ook.

Het doet me denken aan de zinnen die vriendin E. me toefluisterde:

Lichtpuntjes

Soms zijn ze groot

Soms zijn ze klein

Je hoeft ze niet te zoeken

Je kunt ze ook zijn.

Die laatste regel  had ik niet verwacht. Ik had gerekend op “… je hoeft ze niet te zoeken, ze komen vanzelf op je pad.” Maar nee hoor, je moet zelf weer aan de slag. Een hele klus, maar leuk als het lukt. Aan de gefronste blikken van mijn twee huisgenoten te zien is het me vandaag nog niet gelukt.

Een andere klimroos kwam ik tegen in Groningen. Ik geef toe een beetje flauw, maar ik kon er wel om lachen. Laten we zeggen Groningse humor.

klimroos  Foto: MvL
klimroos                        Foto: MvL

Plantenjournaal- Klaproos

Om bij de roos te blijven, deze week de klaproos (papaver) in het plantenjournaal. Eerder (Klaproos in november) schreef ik al over de symbolische betekenis van de klaproos, oorspronkelijk een ode aan alle gesneuvelde soldaten uit Eerste Wereldoorlog.

Net als het fluitenkruid van vorige week komt ook de klaproos voor langs wegbermen en randen van akkers. Spontaan kunnen klaprozen explosief tot groei en bloei komen op plaatsen waar de grond is omgewoeld. Ze komen alleen daar voor waar de grond zandig of licht kleiig van samenstelling is. De papaver is éénjarig.

Spontaan doen ze het beter dan als je ze zaait. Soms zit de zaden jaren in de grond en laten ze zich niet zien. Dat komt omdat ze erg lang hun kiemkracht onder de grond behouden en ze ontkiemen pas, als ze aan de oppervlakte komen. Voor de vaas zijn ze niet geschikt, ze verliezen snel hun blad. Dus plukken heeft geen zin. Kijken wel.

klaproos    Foto: MvL
klaproos                                                                                         Foto: MvL

 

Fluiten in de tuin

Bron: kletspraatje.punt.nl

Als ik ’s morgens een spade in de grond steek (ik geef toe, niet vaak), verschijnt ogenblikkelijk de merel.

Dat komt, de merel is de baas van de tuin en hij komt kijken wat er aan de hand is. Hij is tevens geïnteresseerd in bijvangsten, zoals de wurm (of zeg je worm?) en andere hapjes. Wat die andere hapjes precies zijn weet ik niet, maar hij wel.

Streng blijft hij toekijken. Bang is hij niet.

Ik denk dat hij ook bezig is de tuin te verdedigen tegen indringers. Dit alles gaat gepaard aan een zeker nieuwsgierigheid zijnerzijds: hij blijft graag op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen op tuingebied, zijn terrein immers.

Zijn aanwezigheid is rustgevend. Je staat daar niet voor niks te werken. Net als leerlingen rustig werken als ze weten dat de conciërge op de gang staat. Hij hoort in de tuin net als de rest.

Plantenjournaal- Fluitenkruid

Het gefluit van de merel behoeft geen nadere lofzang. Het plantje fluitenkruid misschien wel.  Fluiten met fluitenkruid geeft een geheel ander geluid. De naam verwijst naar de (holle) stengels, waar je een fluit van kan maken. Kijk op ‘onze klasstuin‘ hoe dat moet. De botanische naam van fluitenkruid is Anthriscus sylvestris.

Fluitenkruid                                                                  bron: Johan’s tuin

Fluitenkruid  behoort tot de schermbloemfamilie en houdt van een licht beschaduwde plek.  De schermen bestaan uit kleine witte bloempjes die vroeg bloeien van april tot juni. Je ziet ze nu overal langs de wegberm of langs een bosrand in het gefilterde licht van de bomen.

Omdat het ze zo talrijk voorkomen, verlies je soms de schoonheid van deze bloem uit het oog. Door zijn vorm en fijnheid is het pracht van een bloem.  Jac. P. Thijsse noemde de bloem daarom ‘Hollands Kant’.  

Wat zou de merel vinden van een strook Hollands Kant achter in de tuin? Ik ga het gewoon doen.

 

Mei geluksbrenger

Lelie-van-dalen                                                                                       foto MvL
Lelietje- van-dalen                                                                           foto MvL

Une porte de bonheur.  Een poëtisch omschrijving voor een bloempje.  Laat dat maar aan de Fransen over. De Franse taal mag dan af en toe wat omslachtig klinken, maar beeldend beschrijven kan ze als geen ander. Net als de Belgen trouwens. Het is in België en Frankrijk al eeuwen een gewoonte om op 1 mei een lelietje-van-dalen (Convallaria majalis) aan een geliefde te geven.  Je geeft het uit genegenheid en het zou geluk brengen. Terwijl gisteren op 1 mei in de grote Franse steden mensen met spandoeken demonstreerden vanwege de arbeid (of het gebrek eraan), zag je op het platteland mensen met mandjes met zelf gekweekte Mugets lopen.  Ook in de winkel waren ze overal te koop.

Ze groeien vaak in bosrijke gebieden en op 1 mei mag iedereen ze plukken. De rest van het jaar zijn ze beschermd. Kinderen plukken ze vaak ter aanvulling op hun zakgeld.

Het is een heerlijk fris geurend bloempje met kleine witte kelkjes en in verhouding grote groene bladen. Het meikelkje doet het goed half in de schaduw. Het is daarom uitermate geschikt voor de wat donkere stadstuin: een handige bodembedekker die het onkruid verdringt. Hij mag dan wel geluk brengen, maar  hij is giftig als de neten. Dus let op, vergiftig je geliefde niet (ook poezen en honden uit de buurt houden).

Ik had het geluk om een weekje in de Provence te logeren. Gisteren reden we uit Marseille, dwars door een demonstrerende menigte, naar een klein dorpje verderop in de de bergen.   Lourmarin,  een typisch Frans dorpje met kleine steegjes,  enkele winkeltjes en veel cafés en restaurants. In de zomer  moet je  er niet wezen,  veel te druk met toeristen. Nu was het er aangenaam.  We hadden afgesproken voor de lunch met een aardige familie die een week onze dochter onder haar hoede had genomen.

Omdat we vroeg waren, was ik even naar het kleine begraafplaatsje gelopen. De Franse filosoof en schrijver Albert Camus lag daar begraven. Ik was een jaar of vijftien toen ik voor eerst van Camus en zijn absurdisme hoorde. Het was de Franse leraar die onze klas meenam naar een van zijn toneelstukken en we voor het eerst spraken over de zin van het leven…. Geen haar op mijn hoofd die daar toen aan dacht.

graf van Camus in Lourmarin                        Foto MvL
Graf van  Albert Camus in Lourmarin                                             Foto MvL

Franse graftombes zijn pracht en praal graven. Pompeus,  één en al steen en nauwelijks met bloemen omringd. Het graf van Camus was anders.  Het viel op door zijn eenvoud. Een ruwe steen te midden van uitgebloeide bloemen, waar de naam nonchalant was uitgehakt.  Een mooi graf,  zelfs met die uitgebloeide bloemen.

Enkele uren later.  Half onder de bomen aan een lange tafel zaten we na te genieten van de heerlijke lunch en wijn met de smaak van de overheerlijke tarte tartin nog in onze mond. Geen zin om te vertrekken. Ik kon daar de hele middag wel blijven zitten.  Het antwoord op de zin van het leven voor die middag was eenvoudig.

Het verloren ei op Goede Vrijdag

Paaseieren zoeken is nog steeds leuk. Ze verstoppen trouwens ook. Het zoeken naar eieren stamt van lang geleden. In de middeleeuwen zochten mensen al naar eieren. Niet voor de lol, maar om sterk te worden. Het ei stond symbool voor kracht en vruchtbaarheid. Daarom begroef men op de akkers veel eieren, in de hoop vruchtbare grond te krijgen.

Een Amerikaanse ijzerhandelaar vond vorige maand in the midwest van de VS ook een paasei. En wel een heel bijzondere, namelijk een Fabergé ei.

Fabergé eieren zijn Russische juwelen in de vorm van paaseieren.Tsaar Alexander III gaf in 1885 zijn juwelier Fabergé opdracht een exclusief ei voor zijn vrouw te maken.  In Rusland is het de gewoonte om met Pasen geschenken uit te delen. De Tsarina vond het ei zo mooi dat de Tsaar elk jaar een een uniek ei voor haar liet maken.  Van goud of diamanten, in ieder geval van dure metalen. In totaal zijn er twee en vijftig  van zulke eieren gemaakt. Na de Russische Revolutie verkochten de sovjets de keizerlijke schatten om de schatkist te spekken. Acht raakten spoorloos.

Je raadt het al. De ijzerhandelaar had zonder dat ie ’t wist één van de verloren eieren van Fabergé gevonden. Het ei was al een halve eeuw zoek.

Het gouden ei versierdmet diamanten en saffieren. Binnenin zit een horloge van het luxe merk Vacheron Constantin.

Het ei is inmiddels voor ruim 20 miljoen dollar doorverkocht aan een verzamelaar en tijdelijk in Londen voor het publiek tentoongesteld.  De ijzerhandelaar  kan nu een mooi paasgeschenk voor zijn vrouw  kopen. Ik ga overmorgen met goede moed eieren zoeken. Wie weet, wat mijn man voor me in petto heeft.

Plantenjournaal-hemelsleutel

Sedum telephum met de Nederlandse naam hemelsleutel leek me wel toepasselijk voor Goede Vrijdag. Dit vetkruid is een vaste plant met dikke bladeren en schermachtige bloemen van kleine sterren. Ze worden tussen de 25-40 cm groot en staan graag in de zon. Als het lang droog is, gebruiken ze het vocht wat in de bladeren is opgeslagen. Het zijn geliefde planten omdat ze tot laat in het najaar bloeien (lila, rood of geelgroen), bovendien zijn het vlinder versierders. Ook in de winter geven de uitgebloeide bloemen een mooie structuur, vooral als er een laagje sneeuw op ligt.

Er zijn ook sedum-bodembedekkers, zoals de sedum capa blanca. Dit vetkruid heeft een compact klein dik bladerdek met prachtige kleuren. In juni krijgt ze

Sedum capa blanca                          Foto: MvL
Sedum capa blanca                                                                Foto: MvL

kleine gele bloempjes als speldenprikken. In de winter blijft het blad groen en grijs met een vleugje roodbruin. Mooi geschikt voor voor grafbeplanting in combinatie met een steen.

Nog een Goede Vrijdag en veel plezier met eieren zoeken.

 

Effe liggen

liggende boom in het Vondelpark
liggende boom in het Vondelpark MvL

In het Vondelpark is de grote boom er even bij gaan liggen. Hij ligt er al een tijdje, zeker chronisch vermoeid. Het viel me vandaag pas op. Wellicht komt dat door de tekencursus die ik sinds kort volg. De cursus ‘Teken de natuur’ belooft de cursist onderzoekend naar de natuur te leren kijken en naar de natuur te tekenen. Een kunstenaar begint tenslotte met goed kijken, onderzoeken en analyseren. Dat kijken en onderzoeken begin ik enigszins onder de knie te krijgen, het tekenen wil nog niet zo lukken.

Het klinkt zo eenvoudig, teken wat je ziet. Maar dan kijk je naar de tekening en dan lijkt niets op wat je net dacht te waar te nemen. Deze week mochten we naar buiten om een boom te tekenen met de opdracht: teken de contouren van de boom, kleur hem in met houtskool en ga met gum aan de slag om de lichtverdeling aan te brengen. Was ik deze liggende boom maar tegen gekomen… Ik heb sterk het idee dat een liggende boom makkelijker te tekenen is dan een staande.

Plantenjournaal- Kruiptijm

kruiptijm   Foto Juliette Erkelens
kruiptijm (Thymus sephyllum cv) Foto Juliette Erkelens

Van een liggende boom naar kruipend Tijm. Het is een kruipend wintergroen plantje dat ongeveer 5 centimeter hoog wordt. De ovale blaadjes zijn minder dan een halve centimeter groot en geuren heerlijk. De kleine lila bloempjes die in de zomer verschijnen (juni t/m aug) zijn nog iets kleiner. Als tijm zon krijgt heb je geen kind aan hem. Hij drinkt weinig en stelt weinig eisen aan de grond. Dus ideaal voor degene die niet van tuinieren houdt.

De oude Grieken en Romeinen gebruikten het tijm als geneeskruid tegen longziekten, reumatiek, hoofdpijn en vele andere ziektes. Ook werd het vaak als ontsmettingsmiddel gebruikt. Het woordt ‘thymus’ stamt af van het Griekse woord ontsmetten. Voortaan een potje tijm in de medicijnkast!

Voor de tekenles een mooie tekening van de thymus Sephyllum (helaas niet van mijn hand). Ik ga eerst verder met kijken en observeren.

 

Opscheppen over de daktuin

Bij opscheppen denk je al snel aan dikdoenerij of een sterk verhaal. Bij het lezen van de krant viel mijn oog op een bijzondere foto. Een schimmel springt over een tafel in de woonkamer. Of het de normaalste zaak van de wereld is. Zie ik dat goed? Wij hebben twee katten die springen voortdurend over de tafel, dat geeft een ander beeld. Zeg maar gerust dat geeft irritatie. Deze sprookjesachtige foto is gemaakt door Hannes Wallrafen. Niet alleen de foto is bijzonder sterk ook het verhaal achter de fotograaf. Tien jaar geleden raakte de gevierde fotograaf door een zeldzame ziekte plotseling blind. Hij ontwikkelde met geluid een nieuwe manier van kijken met als doel de niet blinden mee te nemen in de wereld van de blinden.

In een you-tube filmpje van het Nederlands fotomuseum legt Wallrafen de enscenering van zijn foto uit. Mocht je meer werk van deze fotograaf willen zien, er is nu een expositie in Gallery Fontana Fortuna in Amsterdam.

Dan nu even opscheppen over mijn daktuin. Ik ben helemaal in mijn nopjes van de knopjes op het dak.

foto (47)
Tulpa Francoise met Anemone blanda ‘White Splendour’ Foto MvL

De tulpen zijn toch opgekomen. Er wordt gezegd dat je na de bloei de tulpenbollen uit de grond dient te halen, op een droge plek moet leggen en ze in november weer kan planten. Een hele klus. Toen iemand zei: Laat die bollen toch zitten, ze komen heus wel op, was mijn keus snel gemaakt. Lekker laten zitten en zie het resultaat.

Mag ik nog even verder opscheppen. De bolletjes tussen de winter groene varens (polystichum polyblepharum) onder de appelstruiken staan sinds enige weken al in bloei. De witte anemonen en blauwe scilla’s zijn ideale schaduwplanten en bloeien vroeg en lang door (van maart tot mei).

varens gecombineerd met Anemone blanda'White Splendour" en scillas
Varens tussen Anemone blanda ‘White Splendour” en Scilla sibirica. Foto MvL

Ik blijf doorgaan. Het krentenboompje (Amelanchier) showt sinds drie dagen zijn bloesem. Mooie witte trossen bloemen. Na de bloei verschijnen er krenten (vruchten), eetbare vruchten nog wel. Of ze lekker zijn weet ik niet, de vogels waren me altijd voor. Voordat de bladeren eraf vallen, gunt de krentenboom je nog een plezier met zijn rood oranje herfstachtige kleuren. Het is een makkelijk boompje die weinig aandacht vraagt en meerdere malen in het jaar pleziert. Alleen in de winter is hij wat saai, maar met wat kerstballen is dat zo opgelost.

Krentenboomje
Krentenboomje (Amelanchier) Foto MvL

Genoeg opgeschept, aan de slag in de moestuin. Tot volgende week!

Mag het licht uit?

Foto: wwf

Zaterdagavond half 9 (Nederlandse tijd) doen steden, bedrijven en burgers all over the world een uurtje het licht uit. Zo dooft de Eiffeltoren haar lichten evenals het Kremlin, Times Square en Hongkong. Nederland doet ook mee. Nadat Haarlem het sein van van lichten uit geeft, volgt Paleis op de Dam, de Euromast en de Dom in Utrecht. Dit initiatief komt van de snelgroeiende beweging Earth Hour dat aandacht vraagt voor de kwetsbaarheid van de aarde. Door het licht uit te doen laat je zien dat je de planeet leefbaar wil doorgeven aan de volgende generatie. Wie wil dat nou niet?Weet je niet wat je moet doen in het donker, kijk voor tips op Earth Hour.

Over licht gesproken, waarom groeien planten eigenlijk altijd naar het licht toe? Zet een een plant voor het raam en ze kijkt meteen naar buiten.

bron gstatic.com
Al begin 1800 ontdekte Darwin dat planten een bepaalde stof hebben die hun groeirichting verandert onder invloed van licht. Een eeuw later vond de Nederlandse bioloog Frits Went uit dat het om het stofje auxine ging. Zodra op één kant van de plant licht valt,  hoopt het stofje auxine zich op in cellen aan de schaduwzijde van de plant. Auxine zet processen in gang met als gevolg dat de schaduwzijde sterker groeit dan de lichtzijde en de plant buigt naar het licht.

Plantenjournaal-Vrouwenmantel

vrouwenmantel
Vrouwenmantel                                                     foto MvL

Alleen al om de naam hou ik van deze plant: vrouwenmantel (Alchemilla Mollis).  Maar er zijn meer redenen. ’s Morgens vroeg als er dauw hangt, of na een regenbui, liggen de druppels als kristallen parels op de bladeren. Een van de mythes vertelt dat Alchemisten de dauwdruppels op de vrouwenmantel verzamelden om er goud van te maken. Mij is dat nog niet gelukt.

Door zijn zacht behaarde waaiervormige bladeren heeft de vrouwenmantel een hoge aaibaarheidsfactor en maakt het iedere steen zacht (mollis = zacht). Het is een winterharde bodembedekker en bloeit van mei tot september geelgroene bloemen die op dunne stelen waaieren. Goed te combineren met rozen, vooral gele.

bloemen van vrouwenmantel
bloemen van vrouwenmantel

 

 

 

Groene lente

Meidoorn
Meidoorn                                                                                         Foto: MvL

Hoe omschrijf je een kleur? Niet eenvoudig. Deze week liep ik met een vriendin in het Amsterdamse Bos. Veel groen. Maar het ene groen is het andere niet. Sommige bomen waren groener dan anderen en er was één die er uitsprong. Net of de boom met z’n groene blaadjes iets naar voren was gestapt om zijn felle kleur te showen. In het groen zat een ietsje pietsie geel, zodat zijn blaadjes frisser oogden dan die van de rest én het leek telkens of de zon alleen op zijn blaadjes scheen. Dat heeft de meidoorn goed voor elkaar.

Plantenjournaal – De Meidoorn

Tak van meidoorn Vondelpark
Tak van meidoorn in Vondelpark                                                       Foto: MvL

De meidoorn is een veelzijdige plant. Hij verschijnt zowel als struik als boom. Nu spat het groene van z’n blaadjes af, straks gaat hij bloeien en komen de witte bloemen te voorschijn,  om vervolgens in de herfst geheel rood te kleuren. Rode bladeren en bessen. Wie kleur wil weet welke boom of struik hij moet planten!

Crataegus monogyna - meidoorn
bloemen van de eenstijlige meidoorn

De eenstijlige Meidoorn (Crataegus monogyna) komt het meest voor in Nederland en stamt af van de rozenfamilie. De boom draagt takdoorns om dieren op afstand te houden, hoewel de vogels met name de vinken en spreeuwen graag in het najaar de rode bessen eten.  Een onbelangrijk weetje: de ‘puntige uitsteeksels’ ontstaan uit de tak van de meidoorn en worden  ‘doorns’ genoemd,  terwijl uitsteeksels die uit een vervormde bladknop ontstaan ‘stekels’ zijn. Zoals bij rozen het geval is. Dus rozen hebben geen doorns, maar stekels.  De tweestijlige meidoorn is kleiner, is zacht behaard op zijn takken en draagt langere doorns. Voor meer informatie kijk op AnneTannes Tuin.

GroenTips

De keukenhof is weer open (20 maart tot 18 mei). Anders dan vorig jaar staat nu de hele bende al in bloei. Het thema van 2014 is Holland en tulpen. Er is een Tulpomania tentoonstelling over de gouden bollen, diefstal van de bollen, de zwarte tulp en nog veel meer…… Wordt vervolgd. Plan uw uitje handig via het internet. Hou volgende week wel rekening met de bereikbaarheid vanwege de grootste wereldtop (Nuclear Security Summit) allertijden. Kijk op Keukenhof.  Misschien zie je Michelle Obama met haar man tussen de tulpen lopen of de Heer Hollande met z’n nieuwe vriendin. In ieder geval drinken Koning Willem-Alexander en koningin Máxima

keukenhof maart 2014                                                      Foto: Keukenhof

er komende zondag een kopje thee samen met de president van China Xi Jinping en zijn echtgenote Peng Liyuan. Mocht je ze zien doe ze de groeten.